Algemeen

Welkom bij onze begroting 2026!

De begroting is een belangrijk documenten van onze gemeente. Het is de basis voor de keuzes die we maken en het dagelijkse werk dat we doen. In deze begroting richten we ons op ambities, doelen en resultaten waar we in 2026 nadruk op leggen. Daarnaast voeren we veel regulier werk uit dat we niet allemaal benoemen. In de begroting staat wat dat kost en hoe we het betalen.

Aansluiting thematafels, kadernota en begroting
De gemeenteraad heeft op 3 juli 2025 de Kadernota 2026 vastgesteld. Met het vaststellen van de Kadernota 2026 heeft de raad op hoofdlijnen de koers van het gemeentelijke beleid en de financiële middelen voor de komende jaren bepaald. De richting die is gegeven tijdens het traject van de besprekingen tijdens de thematafels in januari en maart van 2025 en de keuzes die hierop volgend zijn gemaakt in de kadernota, zijn de leidraad geweest voor het opstellen van de Begroting 2026 en de Meerjarenbegroting 2027-2029.

In de kadernota is als kanttekening aangegeven dat tussen het vaststellen van de kadernota en het opstellen van de begroting nog ontwikkelingen plaatsvinden die de begrotingsbedragen beïnvloeden. Zo zijn de gevolgen van de meicirculaire 2025 en de septembercirculaire 2025 verwerkt in de voorliggende begroting. De begroting is, zoals gebruikelijk, opgesteld op basis van de laatste ontwikkelingen. De afwijkingen ten opzichte van de kadernota lichten we toe.

In deze begroting verwijzen we in de verschillende programma’s naar de afspraken in de kadernota.

Er komt nogal wat op de gemeente af. Door de polarisatie staan we vaak meer tegenover elkaar dan naast elkaar. Voorzieningen staan onder druk. We hebben te maken met vergrijzing, afnemende beroepsbevolking, groeiende zorgvraag en individualisering. Hierdoor stijgen de wachttijden in de zorg. Er komen een aantal grote projecten aan, zoals bijvoorbeeld de Mallemolen en Kindcentrum Op De Horst. De woningbouw moet vooruit. Samen hebben we een puzzel te leggen. Dit houdt in dat we niet alles kunnen wat we willen en keuzes moeten maken.

Binnen onze programma’s werken we aan ambities en doelen vanuit de beleidskaders. De wereld staat echter niet stil en soms wordt beleid ingehaald door de werkelijkheid. De jaarlijkse begroting is dan ook een goed moment om ambities, doelen en resultaten tegen het licht te houden, aan te scherpen en bij te stellen waar nodig.

In het programma Mens en Samenleving vindt u de ambities voor de onderwerpen rond jeugdzorg, Wmo, onderwijs en participatie.

We vervolgen met het programma Leefomgeving, Duurzaamheid en Mobiliteit waarin we focussen op een kwalitatieve, gezonde en veilige omgeving. We houden rekening met het veranderende klimaat. Er is aandacht voor duurzame energie en ook voor de behoefte aan meer woningen.

Het programma Economie, Werk en Inkomen gaat in op ontwikkelingen rond het aantal inwoners in de bijstand, het aantal banen in de gemeente en onze toeristische en economische uitvoeringsprogramma’s.

Binnen het programma Bestuur, Dienstverlening en Veiligheid zijn we bezig onze dienstverlening te verbeteren en de veiligheid te vergroten.

De begroting 2026 heeft dezelfde opzet, als die van de begroting van vorig jaar. Bij het financieel meerjarenperspectief vindt u ook de financiële analyse, en de toelichting op de grootste verschillen. In deze analyse is aangegeven op welke programma’s een verschil van toepassing is. De herinrichting van de planning en control cyclus loopt in 2026 ook nog door. Zo komen we tot beter leesbare stukken en meer verbinding tussen ambities, doelen, middelen en ons inhoudelijk beleid.

Financiële ontwikkelingen
De begroting 2026 is sluitend. De meerjarenbegroting laat vanaf 2028 wel tekorten zien.

Financieel Meerjaren Perspectief (FMP)

Hieronder vindt u het FMP. Onder de tabel is een toelichting gegeven op de genoemde mutaties. In deze financiële analyse brengen we de focus aan op de grotere mutaties. De mutaties die kleiner zijn dan € 100.000 hebben we voor zowel de lasten als de baten onder een verzamelpost gezet.

1. Salaris- en inhuurkosten (inclusief bestuur)
De salaris- en inhuurkosten blijven nagenoeg gelijk. Door indexering, uitbreiding van de formatie bij verschillende teams en sluiting van het zwembad per 1 januari 2026 stijgen de salariskosten voor het vaste personeel met ongeveer € 300.000. Ook is de stelpost inhuur bijgesteld zoals besloten in de Kadernota 2026. Dit betekent een toename van ongeveer € 250.000. Daarnaast is op basis van de analyse jaarrekening een correctie op personeel-/inhuurkosten gedaan van € 500.000.

2. Kosten bedrijfsvoering
De kosten van de bedrijfsvoering zijn bijgesteld. Het overgrote deel ontstaat door bijstelling van het opleidings- en ICT-budget zoals besloten in de Kadernota 2026. De rest bestaat uit een mix van kleinere bedragen.

3. Actualisatie kapitaallasten (exclusief riolering)
De kapitaallasten zijn bijgesteld op basis van de investeringen op het Meerjaren Investeringsplan 2026-2029. Daarnaast zijn de kapitaallasten ook bijgesteld op basis van de daadwerkelijke uitgaven op de lopende investeringen.

4. Bijdrage Gemeenschappelijke regelingen
De gemeenschappelijke regelingen hebben in het voorjaar 2025 hun begrotingen 2026 en meerjarenbegrotingen aangeboden. Deze cijfers zijn opgenomen in onze begroting. Als het algemeen bestuur van een gemeenschappelijke regeling anders besluit, verwerken we dit besluit in onze begroting door middel van een begrotingswijziging.

5. Afdracht leges Burgerzaken
De raming voor afdrachten rijbewijzen en reisdocumenten is bijgesteld op basis van geactualiseerde aantallen. Door de invoering van de geldigheidsduur van een reisdocument naar 10 jaar zien we de komende jaren een piek in de aanvraag van het aantal reisdocumenten.

6. Verkiezingen
Doordat het kabinet is gevallen hebben we in 2025 een extra verkiezing. Daarmee komen de Tweede kamer verkiezingen in 2028 te vervallen. Deze vinden weer plaats in 2029. Daarnaast is het verkiezingsbudget geactualiseerd en structureel bijgesteld.

7. Treasury
De toegerekende rente van de langlopende leningen is verlaagd. Dit komt doordat we nog veel eigen middelen hebben en dus hiervoor geen extern geld hoeven aan te trekken.

8. Onderhoud openbare ruimte
Het integraal beheer van de openbare ruimte besteden we uit sinds 2022. We willen vast houden aan de huidige kwaliteit van de openbare ruimte. De bestaande contracten lopen eind 2025 af. Jaarlijks is een bedrag van € 800.000 extra nodig bij de onderhoudsbudgetten van de openbare ruimte.

9. Onderhoudsvoorziening wegen
Voor groot onderhoud van verhardingen werken we met een raamovereenkomst. Voor de periode 2026-2030 is een onderhoudsplan opgesteld.  De stijging is beperkt omdat er grootschalige vervangingsprojecten zijn gepland. En voor de jaren 2026 en 2027 is via het MIP een bedrag beschikbaar voor het vervangen van asfalt door klinkers. Jaarlijks is een hoger bedrag nodig van € 190.000.

10. Boombeheer en beplantingsmateriaal
De toename van kosten ontstaat door het vervangen van beplantingsmateriaal. Deze post is € 10.000 hoger geworden. Voor het boombeheer op basis van de jaarlijkse inspectierondes is extra geld nodig. Voor boombeheer is een bedrag van € 90.000 extra nodig.

11. Leerplicht
Er is extra formatie voor leerplicht nodig. Het aantal thuiszitters neemt landelijk toe en er spelen voortdurend moeilijke casussen waarbij samenwerking tussen het sociaal team en leerplicht nodig is. Bureau Leerrecht is erg tevreden over de samenwerking met onze gemeente en we willen die intensieve samenwerking graag voor alle casussen mogelijk maken. Er komt 1 FTE bij, zoals besloten in de kadernota 2026.

12. Opvang AMV-ers
De opvang van alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV-ers) heeft grote gevolgen voor de inzet van onze leerplichtambtenaren en medewerkers van de GGD (zoals een jeugdarts). We moeten de ureninzet verhogen. Dit zorgt voor extra kosten die niet vergoed worden uit de middelen van het Rijk voor de huisvesting van deze asielzoekers. Dit kost ons jaarlijks € 100.000. Zoals besloten in de kadernota 2026.

13. Bijstandsuitkeringen
De netto bijstandslasten stijgen met € 369.000 als gevolg van inflatie en een toename van het aantal uitkeringen. Met name het aantal uitkeringen Participatiewet neemt toe. IOAW uitkeringen nemen af.

14. Sociaal domein
14.1 Tariefstijgingen jeugdzorg en WMO
De toename van de kosten binnen het sociaal domein ontstaan grotendeels door hogere tarieven (en dus kosten). Voor jeugdzorg en WMO betekent dit een stijging (5,13%) van
€ 1,0 miljoen.

14.2 Hervormingsagenda Jeugd
Door de maatregelen uit de hervormingsagenda moesten we vanaf 2026 een jaarlijkse besparing van ongeveer € 1,0 miljoen realiseren. Deze taakstellende bezuiniging hadden we vanaf 2026 in de budgetten verwerkt. Deze taakstelling is per 2026 komen te vervallen, zodat we de budgetten weer naar boven moeten bijstellen. We worden hiervoor gecompenseerd vanuit de algemene uitkering.

14.3 Overige
Bij zowel de jeugd- als bij WMO begeleiding leidt de inzet van meer specialistische zorg tot een verschuiving naar duurdere zorg (€ 300.000 hogere kosten).

15. Subsidie bibliotheek
In de algemene uitkering is er extra geld voor de bibliotheek opgenomen. Dit bedrag is beschikbaar gesteld voor de bibliotheek.

16. Sluiting zwembad de Lubert per 1-1-2026
Door sluiting van het zwembad per 1 januari 2026 vervallen de kosten van het zwembad voor het grootste gedeelte.

17. Riolering (inclusief kapitaallasten)
Voor riolering is een nieuw WRP (water- en rioleringsplan) opgesteld voor de jaren 2026-2030. De onderhoudskosten voor riolering zijn bijgesteld als gevolg van kostenstijgingen. De kapitaallasten zijn ook aangepast. Deze zijn berekend op basis van de investeringen in het nieuwe WRP. Deze kostenstijging is verwerkt in de tarieven van de rioolheffing (zie punt 21).

18. Afval
De raming op het taakveld afval zijn bijgesteld op basis van de tarievenlijst voor 2026 van de DAR (Dienst Afval en Reiniging). De DAR heeft rekening gehouden met een indexatie van de kosten (5,54%) die hoger ligt dan de index waar wij mee hebben gerekend (2,2%). Deze kostenstijging is verwerkt in de tarieven van de afvalstoffenheffing (zie punt 21).

19. Duurzaamheid/ CDOKE (lasten)
We ontvangen in 2026 eenmalig een hogere rijksbijdrage voor taken op het gebied van klimaat- en energiebeleid via de algemene uitkering. Deze bijdrage zetten we in voor duurzaamheid. Dat betekent voor het taakveld duurzaamheid een verhoging van het budget met € 1,3 miljoen.

20. Projecten Spoor 2
Onder Spoor 2 vallen vijf grote projecten, Zwembad de Lubert, sporthal Ooij, St. Cecilia, de Mallemolen en school Op de Horst. Voor deze projecten zijn de investeringen (kapitaallasten) en jaarlijkse exploitatielasten verwerkt in de begroting op basis van de laatste stand van zaken. Een uitgebreidere toelichting is opgenomen in het raadsvoorstel.

21. Overige ontwikkelingen (lasten)
Deze ontwikkelingen bestaan uit een verzameling van kleinere uitgavenbudgetten uit de gehele begroting.

22. Algemene uitkering
De hoogte van de algemene uitkering in deze begroting is gebaseerd op de laatste circulaire van 2025. Dit is de septembercirculaire 2025. De septembercirculaire 2025 is op 16 september 2025 (Prinsjesdag) gepresenteerd. Over de circulaires (mei en september) informeren wij u met informatienota's en in het raadsvoorstel van de begroting 2026.

23. Opbrengst belastingen en heffingen
We hebben in de Kadernota afgesproken dat onze heffingen met 2,2% moeten stijgen. Dit doen we omdat ook onze uitgaven jaarlijks stijgen. Voor de onroerende zaakbelasting houden we rekening met de stijging van de waarde van onze woningen. De rioolheffing en afvalstoffenheffing zijn kostendekkend en we houden daarbij ook rekening met de voorzieningen voor deze heffingen.
Voor de toeristenbelasting blijven de tarieven voor 2026 gelijk aan 2025. Vanaf 2027 verhogen we de toeristenbelasting met 53%. Dit betekent voor 2027 dat de tarieven per overnachting stijgen naar € 2,50 (2026: € 1,63) voor het normale tarief en naar € 1,58 (2026: € 1,03) voor tarief kamperen. Hiermee verwachten we € 411.000 extra toeristenbelasting op te halen.

24. Treasury
De kapitaallasten (rente en afschrijving) van de investeringen zijn geactualiseerd. Dat leidt voor dit taakveld tot een klein nadeel. Hier staan voordelen op kapitaallasten op de diverse programma 's tegenover.

25. Leges Burgerzaken
De raming voor leges rijbewijzen en reisdocumenten is bijgesteld op basis van geactualiseerde aantallen. Door de invoering van de geldigheidsduur van een reisdocument naar 10 jaar zien we de komende jaren een piek in de aanvraag van het aantal reisdocumenten.

26. Dividenduitkeringen
De MARN ontvangt een dividenduitkering van de ARN. Deze keert de MARN vervolgens uit aan haar deelnemers. Daarnaast is de dividenduitkering van de BNG bijgesteld met de ingehouden dividendbelasting.

27. Rijksbijdrage bijstandsuitkeringen
We ontvangen een rijksbijdrage voor het uitkeren van onze bijstandsuitkeringen. Deze bijdrage wordt jaarlijks geïndexeerd en bijgesteld op basis van het verwachte aantal uitkeringen. De rijksbijdrage die wij ontvangen stijgt minder snel dan het aantal uitkeringen dat wij verstrekken. Dit houdt in dat wij een 'nadeelgemeente' zijn (zie punt 13). Voor het tekort in 2026 doen we een beroep op de vangnetuitkering, waardoor we een aanvullende compensatie vanuit het rijk ontvangen.

28. Aanwending voorziening riolering
De egalisatievoorziening voor riolering zetten we jaarlijks in om grote schommelingen in de tarieven van de rioolheffing te voorkomen. Door deze voorziening in 2026 in te zetten, voorkomen we een sterke stijging van de rioolheffing.

29. Sluiting zwembad de Lubert per 1-1-2026
Door sluiting van het zwembad per 1 januari 2026 vervallen de inkomsten van het zwembad.

30. Sociaal domein
In 2027 vervalt het abonnementstarief (WMO) en wordt de eigen bijdrage afhankelijk van inkomen en vermogen. Hierdoor ontvangen we hogere inkomsten aan eigen bijdragen.

31. Duurzaamheid/ CDOKE
De rijksbijdrage voor duurzaamheid ontvangen we in 2026 niet via een SPUK uitkering, maar via de algemene uitkering. Dat leidt voor het taakveld duurzaamheid tot een nadeel. Hier staat een voordeel op de algemene uitkering tegenover.

32. Overige ontwikkelingen (baten)
Deze ontwikkelingen bestaan uit een verzameling van kleinere inkomstenbudgetten uit de gehele begroting.

De begroting 2026 bieden we samen met het raadsvoorstel aan de provincie aan.

College van burgemeester en wethouders