Mens en Samenleving

Tijdens de thematafels in maart 2025 en in de kadernota hebben we vastgesteld dat we een zorgzame gemeente willen zijn. Daar geeft dit resultaat mede invulling aan. Volgens planning stellen we midden 2026 het omgevingsplan voor de bouw van 400 reguliere woningen. Daarna start zo snel als mogelijk de bouw.
In de tussentijd werkt de kwartiermaker aan een Zorgzame Buurt samen met huidige en nieuwe bewoners.

We betalen dit uit de bestaande begroting.

Doorlopend.  

Het sluiten van een anterieure overeenkomst.
Mogelijke vertraging door stikstof en netcongestie.
Vertraging van de procedure door bezwaar en beroep.

In 2024 hebben we het accommodatiebeleid vastgesteld en zijn we gestart met het uitwerken van de acties uit dit beleid.
In 2026 geven we een stand van zaken van de uitvoeringsagenda accommodatiebeleid weer.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Met het uitvoeren van het beleid verbinden we ons aan acties om accommodaties toekomstbestendig te houden. Blijken er bij de stand van zaken nog middelen nodig te zijn, dan maken we dat duidelijk bij de rapportage.

In 2026 stellen wij een lokale inclusie agenda vast. Uit deze agenda komen verschillende acties. Acties waar wij als gemeente verantwoordelijk voor zijn pakken we vervolgens op. Zo wordt er verwezen naar de uitvoeringsagenda op Inclusieve Kinderopvang en Onderwijs.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Agenda wordt te algemeen waardoor specifieke behoeften van bepaalde groepen niet voldoende worden meegenomen.
De inclusieagenda besteedt onvoldoende aandacht aan het voorkomen van maatschappelijke uitsluiting.

In 2026 experimenteren wij met nieuwe participatievormen, waaronder een burgerpanel. En evalueren wij de Nota Participatie ‘Samen maken we Berg en Dal’.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Er zijn op dit moment geen risico's bekend.

Uniek Sporten werkt vanuit regionale samenwerkingsverbanden die het sportaanbod voor mensen met een beperking bevorderen. Deze samenwerkingsverbanden ondersteunen sportaanbieders die gehandicaptensport aanbieden en brengen mensen met een beperking in contact met deze aanbieders.
Vanaf 2026 voert het sportteam van Forte Welzijn Uniek Sporten uit. Voorheen voerde de gemeente Nijmegen dit uit.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Komt er meer vraag naar de Uniek Sporten-methode, dan moeten we de opdracht misschien verruimen.

We vragen het certificaat ‘Dementievriendelijke gemeente’ aan. Dat doen we nadat de aanbevelingen uit de dementiescan zijn opgevolgd. Daarnaast faciliteren we de aanleg van ‘vergeet met me niet paden’ in onze kernen.

We betalen dit uit de lopende begroting.

2026 en volgend.

De uitkomst van de dementiescan. Het opvolgen van de aanbevelingen kan meer tijd/middelen kosten.

We zetten in op preventie van discriminatie door bewustwording, educatie en het versterken van inclusie in de samenleving. Samen met de antidiscriminatievoorziening Vizier zetten we preventieve programma’s in. Deze zijn onder andere gericht op scholen, ouders en wijken. Deze gezamenlijke inzet draagt bij aan meer inclusie, sociale veiligheid en het vroegtijdig tegengaan van pesten en discriminatie.

We ontvangen vanuit het Rijk een vast bedrag per inwoner van € 0,14 om te werken aan preventie. Dit is € 4.943 in 2026.

2026 en volgend.

De middelen worden via de algemene uitkering van het gemeentefonds verstrekt. Omdat de middelen niet zijn geoormerkt, bestaat het risico dat ze voor andere doeleinden worden aangewend.

Collega’s, maatschappelijke partners en inwoners gebruiken het digitale platform www.wegwijzerbergendal.nl bij hun zoektocht naar activiteiten en hulp in het voorliggend veld.
We krijgen feedback en cijfers over het gebruik van de website. Daarmee zien we waar veel op gezocht wordt. En wat er mogelijk ontbreekt.
Op deze onderwerpen ontwikkelen we aanvullend aanbod. Gebruiken inwoners het voorliggend aanbod onvoldoende? Dan kijken we kritisch of we dit nog moeten aanbieden.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Maatschappelijke partners en inwoners kijken niet op het platform.

In 2026 houden wij ons huidige preventieve aanbod voor jeugdigen en hun ouders tegen het licht. Daarbij kiezen we voor kwaliteit in plaats van kwantiteit.
Daarna richten we ons op het versterken van het aanbod. Daarbij ligt de focus op het groepswerk. Dit moet leiden tot een afname van de inzet van (dure) jeugdzorg. Ook gaan we de formatieomvang van de schoolconsulenten uitbreiden. Zij worden ook opgeleid om zelf groepswerk te bieden. Hiermee kunnen we meer collectieve zorg bieden en verwijzingen binnen de Jeugdwet voorkomen.

We betalen dit uit de lopende begroting. Er zijn 2 functies versterking beschreven in de kadernota 2026, voor leerplicht en voor schoolconsulenten. Dit is verwerkt in de begroting.

Doorlopend.

De besparing die dit op korte termijn oplevert is minder groot dan we verwachten. Dit komt doordat de schoolconsulenten nog geschoold moeten worden om groepswerk te bieden.

In het project Bewust indiceren definiëren we met elkaar wat voldoende zorg is bij een hulpvraag. In deze tijd is het helaas niet meer mogelijk om voor een 10 te gaan. Soms moeten we genoegen nemen met misschien ‘maar’ een 6, om de zorg voor de inwoners die het nodig hebben beschikbaar en betaalbaar te houden.
In 2026 starten we met de publiekscampagne gericht op ‘Normaliseren’ en ‘We kunnen niet alles meer doen’.
Dit is in lijn met de afspraken in de kadernota.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Inwoners nemen geen genoegen met deze werkwijze en zoeken de publiciteit.

In 2025 is een regionaal onderzoek uitgevoerd. Dat heeft geleid tot 20 maatregelen om zorgfraude te voorkomen. In 2026 gaan we lokaal en regionaal aan de slag met de invoering van deze maatregelen. Hierin trekken we samen op met gemeenten en partners in de regio.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Het succes is mede afhankelijk van de capaciteit bij regionale partners als het ROB, IBO en GGD Gelderland-Zuid voor de invoering van de maatregelen.

In 2026 doen we onderzoek naar verbeteringen voor:

1. Toeleiding tot zorg;
2. Meer aandacht voor preventie (kortdurende ondersteuning en verbinding met partners in het voorliggend veld).

Ook werken we met de doorbraakmethode. Lopen we bij meervoudige complexe problemen vast in regelgeving en werkprocessen, dan zoeken we naar niet voor de hand liggende oplossingen.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

Door grote werkdruk bij sociaal team is er weinig ruimte voor verandering en preventief werken.

Voor passende zorg in multiprobleem situaties en bij zorgmijders is een domeinoverstijgende aanpak nodig. We verbeteren dit door te gaan werken volgens het AVE-model (Aanpak Voorkomen Escalatie bij huishoudens met oplopende problematiek). AVE helpt om helderheid te creëren in de samenwerking binnen (en tussen) het zorg- en veiligheidsdomein. Hierdoor voorkomen we dat verschillende partijen langs elkaar heen werken. En houden we een volledig beeld van de situatie in een huishouden. Zo kunnen betrokken partijen doelgerichter en efficiënter werken. En kunnen we escalatie binnen een huishouden zo veel mogelijk voorkomen.
Ook werken we 1-gezin 1-plan verder uit binnen onze gemeente. En daarnaast passen we de werkzame elementen uit de evaluatie van de proeftuin toekomstscenario gezins- en jeugdbescherming toe.

We betalen de AVE grotendeels door de regionale subsidie van ZonMw en zo nodig deels uit de lopende begroting. Proeftuin: er is nog geen zicht op of hier financiering voor nodig is.

AVE: Ontwerpen, voorbereiden uitvoering, doen, borgen en verbeteren: 2026-2027
Werken volgens principes 1-gezin 1-plan: 2026.
Proeftuin: 2026-2027.

AVE en proeftuin vraagt een andere manier van werken. Er is tijd en inzet nodig om dit in te voeren. Hiervoor moeten we een medewerker vrij spelen. Risico is dat dit op korte termijn niet lukt. Verder bestaat er het risico dat deze methode extra inzet van medewerkers vraagt. In de huidige formatie is deze niet beschikbaar. Daarnaast is er risico dat sommige medewerkers onvoldoende bekwaam zijn om via deze methodiek te werken. Scholing is waarschijnlijk noodzakelijk. Dit brengt kosten en tijd met zich mee.
Integraal werken wordt bemoeilijkt door wet- en regelgeving privacy.

We onderzoeken het nut en noodzaak van skaeve huse en komen met een voorstel.

Er zijn middelen van beschermd wonen beschikbaar vanuit de lopende begroting.

2026

Ontwikkeling skaeve huse kan een langdurig en/of duur traject worden. Met een specifieke woonvorm als skaeve huse kunnen ook (vooraf) kwetsbare personen uit de regio worden aangetrokken.

Het schoolgebouw Op de Horst is verouderd. Op een andere locatie (sportcomplex de Horst) bouwt de gemeente samen met het schoolbestuur en overige betrokken partijen een nieuw kindcentrum.

Budget voor nieuwbouw is door de raad op 12 december 2024 beschikbaar gesteld. Bij vaststelling van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) in mei 2025 is dit budget verhoogd.

Op dit moment werken we aan plan voor herinrichting sportcomplex de Horst en ontwerp van het nieuwe kindcentrum. Start voorbereiding bouwwerkzaamheden is voorzien in 2027.

Kosten kunnen hoger uitvallen uit dan begroot.
Realisatie kan langer duren dan gepland.

Vanaf 2025 werken we regionaal samen met ‘join us’. Dit is een methode voor jongeren die zich eenzaam voelen. In een groep werken de jongeren aan persoonlijke ontwikkeling en het maken van vrienden. In 2026 is een groep jongeren actief.

Incidenteel, Integraal Zorg Akkoord (IZA).

2026

Aanmeldingen vallen tegen.
Minimaal aantal leden voor een groep wordt niet bereikt.

Met de inzet van de POH’er(s) jeugd in 2026 zorgen we voor een betere samenwerking met onze huisartsen. Dit leidt tot minder doorverwijzingen naar zorg. De POH’ers jeugd lossen zelf beginnende hulpvragen op. We verwachten dat hiermee de zorgkosten voor onze jeugd afnemen. En dat we jeugd sneller kunnen helpen. Wij gaan het volgende monitoren:

• Het aantal aanmeldingen bij de POH-er;
• Het aantal en het percentage doorverwijzingen naar algemeen toegankelijke voorzieningen;
• Het aantal en percentage doorverwijzingen naar geïndiceerde jeugdzorg;
• De zwaarte van de doorverwiizingen;
• Het financiële verloop van de budgetten jeugd-basis-GGZ en jeugd-specialistische-GGZ.  

Blijkt er behoefte aan meer uren op het gebied van de POH-jeugd? Dan kunnen we (gefaseerd) uitbreiden met een tweede POH-jeugd. De inzet van POH-ers is een ontwikkeling die we ook in de regio terugzien.

We betalen dit uit de lopende begroting.

Doorlopend.

We zien nu geen risico’s.

Als gemeente kiezen we ervoor om AMV in onze gemeente te huisvesten. Dit zijn er ongeveer 110 in 2025. We zijn nog op zoek naar de 3e locatie voor 82 jongeren.

We ontvangen vanuit het COA een incidentele bijdrage per opvangplaats voor AMV. Daarnaast ontvangen we vanuit het Rijk een doeluitkering voor de uitvoering van de Spreidingswet.

2026

Weerstand uit de buurt.
Geen geschikte locatie beschikbaar.
Eventuele intrekking Spreidingswet en daarmee wettelijke taak die veranderd.

We zien dat de komst van AMV gevolgen heeft voor de inzet van onze leerplichtambtenaren en medewerkers van de GGD (zoals een jeugdarts). Deze nieuwe tijdelijke inwoners van onze gemeente doen een groot beroep op dit werk. We moeten de ureninzet verhogen.
Daarnaast kijken we naar de invulling van het onderwijs. Het verzuim onder AMV is hoog. Dit lijkt ook mede te komen doordat zij vaak niet passen binnen het reguliere Nederlandse onderwijs. We gaan kijken naar een andere invulling van het onderwijs, zoals het aanbieden van meer leerwerktrajecten.

De extra kosten worden niet vergoed uit de middelen van het Rijk voor de huisvesting van asielzoekers. De extra inzet van de leerplichtambtenaar en de jeugdarts GGD kost ons jaarlijks € 100.000. Dit is zoals vastgesteld in de kadernota, verwerkt in de begroting.

Doorlopend.

Door nog meer AMV’ers te huisvesten in onze gemeente, lopen deze kosten ook op.

De huidige opvang is ingericht op kortdurend verblijf. Het langjarig verblijven van bijvoorbeeld gezinnen in één kamer gaat steeds meer knellen. Niet alleen de huisvesting is niet meer passend. Er is ook meer behoefte vanuit de doelgroep om de Nederlandse taal te leren en te integreren. In 2026 voeren we een plan van aanpak uit dat bijdraagt aan het toekomstperspectief van Oekraïense ontheemden in onze gemeente.

De uitvoering van het plan van aanpak betalen we de algemene reserve. Dit leggen we afzonderlijk voor aan de gemeenteraad.

2025-2030.

Verloop van de oorlog biedt veel onzekerheid.
Onzekerheid over financiële stromen.
Onzekerheid over de juridische status van de Oekraïners.